احداث پروژههای ملی برای شهر فراملی مشهد مقدس، کلیدواژهای است که چند سالی میشود مدیریت شهری بر روی آن تمرکز و کار میکند. نتیجه آن نیز کلنگ زدن چندین پروژه در گستره ملی است تا استانداردهای زندگی در این کلانشهر را افزایش دهد. در عین حال امکانات و خدمات رفاهی مناسبی نیز در اختیار شهروندان و زائران امام هشتم(ع) قرار دهد و این کلانشهر را آماده میزبانی مشهد2017 کند. سالی که خطه خراسان و شهر مشهد میزبان و پایتخت فرهنگ اسلامی به شمار میرود.
در همین راستا زیباسازی شهر و احداث پروژههای بزرگی چون قطارشهری، خطوط بی.آر.تی و فضاهای سبز و زیبای شهری مورد تاکید ویژه قرار گرفت. به دنبال آن نیز عملیات مطالعه و طراحی فاز یک پروژه گردشگری احداث پارک ملی چهل بازه از فروردین 90 آغاز شد و مقرر گردید تا انتهای سال 92 به پایان برسد. پارک چهل بازه در حاشیه کالی به همین نام واقع شده و از میدان نمایشگاه بینالمللی تا بولوار سیدرضی کشیده شده است.
با احداث پارک مذکور در کنار افزایش فضای سبز و ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری برای شهروندان و زائران، دست سودجویان و زمینخواران از تصرف اراضی حاشیه این کال کوتاه میشود. البته تلاش برای رفع نازیبایی از چهره اطراف کال، جلوگیری از ایجاد کانونهای سالک و عدم ایجاد بستر برای حضور اراذل و اوباش و معتادان نیز با احداث این پارک اجرایی میشود.
مسیر مسیل
کال یا مسیل چهلبازه که بستر رودخانه کشفرود است، آب سرریز سد گلستان را به آن سوی دشت منتقل میکند و طولانیترین کال در محدوده شهری مشهد است. مسیل چهلبازه از سد گلستان آغاز و در شمال بولوار وکیلآباد پس از عبور از بولوار فارغالتحصیلان در محل تقاطع بولوار دانشجو، به دو شاخه اصلی و فرعی تقسیم میشود.
شاخه اصلی آن از مسیر بولوار ادیب نیشابوری و پس از تقاطع با بولوار امامیه و گذر از شهرک رازی، جاده آسیایی را قطع میکند و به میدان معراج وارد میشود پس از آن از مسیر خیابان 50متری عبور کرده و در نهایت در کشفرود تخلیه میشود.
شاخه فرعی مسیل چهلبازه نیز از تقاطع انتهای بولوار دانشجو با مسیل یادشده شروع شده و پس از امتداد از غرب به شرق و تقاطع با خیابانهای دانشآموز، سیدرضی، امامت و آزادی، سرانجام در حاشیه بولوار خیام شمالی به مسیل اقبال غربی میپیوندد.
مسیر پارک
پارک ملی چهلبازه که در دل این مسیل واقع شده، با مساحت 200 هکتاری از شمال به بولوار امام علی(ع)، از جنوب به بولوار معلم و محلات مسکونی، از غرب به بولوار نمایشگاه و از سمت شرق به بولوار سید رضی ختم میشود.
از اسکله و تپه ماهور گرفته تا پیست و تراموا
از مهمترین پروژههایی که قرار است در این پارک گردشگری ایجاد و زمینه شادی و نشاط مردم را فراهم آورد، میتوان به 8 دریاچه با ساحل نرم در اطراف آنها، انواع رستورانها و چایخانهها، مسیر دوچرخه و فضای سبز شامل گلکاریهای متنوع و... اشاره کرد.
همچنین ساخت زمینهای ورزشی مختلف همچون زمین 2هزار و 500 مترمربعی در بولوار معلم برای انجام انواع بازیها با تجهیز کامل به وسایل ورزشی نیز در برنامه قرار دارد.
اما و اگرهای وقفهای به اندازه 5 سال
زمانبندی اجرای پروژه فاز اول پارک ملی چهل بازه به گونهای برنامهریزی شده بود که پس از گلنگزنی پروژه در سال 89، اتمام فاز نخست را در سال 92 مورد تاکید قرار میداد. برنامهای که بنا به دلایلی محقق نشد. کند و کاو خبرنگار ما و گفتههای مسئولان حکایت از این امر دارد که تاخیر در بهرهبرداری از بخش اول فاز یک پارک ملی چهل بازه سبب شد تا شهردار وقت در اواخر سال 91 مشاور این پروژه را خلع ید کند و عملا نقشههای اجراییاش در اختیار کارفرما قرار گیرد.
چندی پس از انتخاب سید صولت مرتضوی به عنوان شهردار جدید مشهد در سال 92، وی نیز به بازدید از پروژه کال چهل بازه رفت و به بررسی میزان پیشرفتش پرداخت. وی در جلسهای که در پایان این بازدید برگزار شد، بر ضرورت پیشرفت پروژه تاکید کرد و مقرر نمود احداث 10 هکتار از این پارک تا خردادماه 94 صورت گیرد و پیشنهادات مختلفی را نیز برای رسیدن به این مهم بررسی کرد.
در ادامه روند کار مشخص شد تعلل مشاور، تنها سنگ پیشپا در اجرای این پروژه نبود. بلکه سنگاندازی یکی از ارگانها نیز در کندی کار بیتاثیر نبود. چراکه به دنبال شکایتش از شهرداری و ادعای مالکیت بخشی از زمین پروژه، دادگاه انقلاب مشهد دستور توقف کار را صادر کرد و متعاقب آن روند کار عملا تا فروردینماه امسال متوقف شد.
دبه، علت اصلی تغییر نقشهها و تاخیرات بعدی آن
به دنبال یافتن علت و عوامل کندی یا توقف کار بودیم که پای صحبتهای مدیر نظارت بر پروژههای عمرانی شهرداری مشهد نشستیم. سید محمود ریحانی در توضیح این موضوع، بیان میکند: عملیات اجرایی فاز یک پروژه پارک ملی چهل بازه شامل احداث خیابان جنوبی پارک حدفاصل بولوار نمایشگاه تا خیابان شهید ستاری است.
سید محمود ریحانی در ادامه بیان میکند: عملیات زیربنایی پارک کودک و خانواده در ابتدای سال 90 آغاز شد. اما پس از فراز و نشیبهای بسیار و پس از حدود یک سال و نیم از شروع پروژه، شرکت آب منطقهای خراسان رضوی با طرحی که در دست اجرا بود، مخالفت کرد.
وی به بازبینی طرح پارک پس از مخالفت شرکت آب منطقه اشاره کرده و اضافه میکند: این مخالفت سبب تغییرات بنیادی در نقشهها و طرح پارک شد و عملا تاخیری در حدود 2 سال را در اجرای پروژه به همراه داشت.
مدیر نظارت بر پروژههای عمرانی شهرداری مشهد با اشاره به اینکه فرآیند احداث کار در سال 92 بدون مشکل ادامه یافت، خاطر نشان میکند: با این حال، زمین مربوط به زائرسرای بانک ملی که در مسیر اجرای پارک قرار داشت، مانع اصلی در اجرای کامل پروژه بود.
ریحانی پیگیریهای صورت گرفته از سوی شهردار مشهد را در این زمینه موثر میخواند و میگوید: با پیگیریهای صورت گرفته از سوی شهردار مشهد این معارض در سال 93 مرتفع شد و توافق بین شهرداری مشهد و بانک ملی ایران صورت گرفت.
وی خاطر نشان میکند: با ادامه کار سقف ریالی قرارداد پیمانکار تکمیل شد ولی با توجه به اینکه بخشی از اجرای عملیات پیمان به اتمام نرسیده بود، ابلاغ 25 درصد مازاد قرارداد در دستور کار قرار گرفت.
مدیر نظارت بر پروژههای عمرانی شهرداری مشهد در ادامه میافزاید: با این وجود شکایت یکی از ارگانها مبنی بر ادعای مالکیت زمین پروژه باعث توقف عملیات اجرایی پروژه گردید. اما مجددا با همت مدیریت شهری در اواخر سال 93 توافق لازم با نهاد مربوطه صورت گرفت.
ریحانی با اشاره به از سرگیری احداث پروژه از ابتدای سال 94، بیان میکند: عملیات اجرایی پارک کودک و خانواده از سر گرفته شد و هماکنون نیز مراحل ساخت آن ادامه دارد.
وی تصریح میکند: همچنین با پیگیریهای صورت گرفته قرارداد جدید پروژه برای تکمیل پارک کودک و خانواده به مساحت 10 هکتار با سازمان عمران شهرداری مشهد منعقد شد و عملیات اجرایی آن از بیستم آذرماه سال جاری آغاز گردید.
وی ابراز امیدواری میکند: این فاز از پارک ملی چهل بازه در صورت تامین منابع مالی تا تابستان 95 به بهرهبرداری خواهد رسید و فازهای بعدی به تناسب اعتبارات اختصاصی برای هر سال در دستور کار قرار خواهد گرفت.
بررسی گزینههای روی میز
طراحی منحصر به فرد پارک ملی چهل بازه وجه تمایز آن با سایر پروژههای مشابه در مشهد است. درواقع طراحی پارک بر اساس جریان فصلی آب رودخانه چهل بازه صورت گرفته و گردش آب سبب دیدنیتر شدن پارک میگردد. اما ممکن است جای این سوال به وجود آید که محل تامین حجم بالای آب مورد نیاز در این پروژه در کل سال از کجا و چگونه قرار است تامین شود؟
مدیر اجرای پروژه پارک ملی چهل بازه در پاسخ به این سوال به خبرنگار ما میگوید: در سال 10 تا 15 میلیون متر مکعب عبور آب از رودخانه چهل بازه صورت میگیرد. در حالیکه تقریبا تمامی این آبها بلااستفاده میمانند و عبور میکنند.
علیرضا ضیاءمیرزایی اضافه میکند: بر اساس توافق شرکت سهامی آب منطقهای خراسان رضوی با شهرداری مشهد در خصوص این پروژه، قرار شده این شرکت سالی یک میلیون مترمکعب آب برای پروژه تامین نماید.
وی در مورد گزینههای مختلفی که برای تامین آب پروژه بررسی شده، میگوید: استفاده از سرریز بند گلستان، حفر چاه، انتقال آب از تصفیهخانه شهر به این محل، انتقال آب از سد ارداک و... از جمله گزینههای روی میز برای تامین آب پروژه است.
مدیر پروژه پارک ملی چهل بازه با اشاره به انجام کارهای زیربنایی صورت گرفته در پروژه، بیان میکند: اجرای بستر رودخانه، دریاچه، سرویس بهداشتی، سازه المانهای موقت پارک و عملیات پارکی بخشی از معابر صورت گرفته اما نازککاریها همچنان باقی است.